پژوهش ستون علم و کلید توسعه کشور
به گزارش نیو وبلاگ، «هفته پژوهش» در ایران که هرساله در چهارمین هفته آذر برگزار می شود، فرصتی مناسب برای تجلیل از دستاوردهای علمی و پژوهشی کشور است. این هفته بخصوص با هدف ارتقای فرهنگ پژوهش، معرفی دستاوردهای علمی و تبیین نقش پژوهش در پیشرفت کشور، برگزار می گردد. شایان ذکر است که ایران در سالهای اخیر توانسته است در رتبه ی دوم تولید علم در بین کشورهای اسلامی قرار گیرد، که این مورد نشان دهنده ی توانمندی ها و استعدادهای علمی کشور در سطح جهانی است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، «هفته پژوهش» ۱۴۰۳ که از جمعه ۲۳ آذر تا پنجشنبه ۲۹ آذر برگزار می شود، فرصتی است تا تلاشهای علمی و پژوهشی در ایران مورد توجه قرار گیرد و اهمیت پژوهش در پیشرفت های علمی، فناوری و اقتصادی کشور برجسته شود. این هفته بخصوص به منظور ارزیابی دستاوردهای علمی محققان و محققان، معرفی آخرین یافته ها و همینطور ترغیب به گسترش فرهنگ پژوهش در جامعه انجام می شود. در این ایام، مراسم ها، همایش ها و کارگاه های علمی برگزار می گردد که به تبادل نظر و همکاری میان محققان و متخصصان مختلف منجر می شود.
در سالهای اخیر، ایران توانسته است در زمینه ی تولید علم به رشد قابل ملاحظه ای برسد و در بین کشورهای اسلامی، رتبه ی دوم را از آن خود کند. این موفقیت، نتیجه ی حمایت های مستمر دولت و دانشگاه ها از پژوهش های علمی و فناوری است که سبب پیشرفت های قابل توجه در حوزه های مختلف همچون فناوری اطلاعات، نانوتکنولوژی و علوم پزشکی شده است. هفته پژوهش ۱۴۰۳ فرصتی است تا این موفقیت ها مورد ارزیابی قرار گرفته و بعنوان الگویی برای توسعه علم و پژوهش در کشور استفاده گردد.
هفته پژوهش؛ از علت نامگذاری تا ویژه برنامه ها
«هفته پژوهش» در ایران از سال ۱۳۷۹ به صورت رسمی از جانب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شروع شد. این هفته در تاریخ ۲۵ آذر هر سال برگزار می گردد و هدف آن ترویج فرهنگ پژوهش و تجلیل از دستاوردهای علمی کشور است. وزارت علوم از سال ۱۳۸۴ این هفته را با عنوان «هفته پژوهش و فناوری» تغییر نام داد تا بر ارتباط پژوهش و فناوری تاکید کند. در سالهای اخیر، این رویداد با هدف ترغیب جامعه به اهمیت پژوهش در علوم مختلف برگزار می گردد و دستاوردهای علمی کشور به معرض نمایش گذاشته می شود.
در این هفته، دانشگاه ها و مراکز علمی کشور برنامه های گوناگونی برگزار می کنند. نمایشگاه ها، همایش ها و کارگاه های علمی با هدف ترویج فرهنگ پژوهش در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، در سرتاسر کشور انجام می شود. همچنین، در این ایام تلاش می شود تا دستاوردهای علمی در زمینه های مختلف همچون پزشکی، مهندسی، فناوری اطلاعات و نانوتکنولوژی به معرض نمایش گذاشته شود. بعنوان مثال، در سال ۱۳۹۸ بیشتر از ۴۰۰ برنامه علمی در سطح کشور برگزار شد.
این هفته بخصوص در دانشگاه ها و مراکز علمی کشور با برگزاری نمایشگاه ها، همایش ها و تجلیل از محققان برتر همراه می باشد. در این رویدادها، محققان و محققان برتر در زمینه های مختلف علمی معرفی می گردند و جوایزی به آنها اعطاء می شود. همچنین، بعضی از شرکتهای دانش بنیان در این هفته به معرفی دستاوردهای فناوری خود می پردازند. این امر بر اهمیت پژوهش و فناوری در رشد و توسعه‌ی کشور تاکید دارد. در سال ۱۳۹۹، تعداد نمایشگاه های علمی کشور به ۲۵۰ نمایشگاه رسید.
پژوهش های علمی و فناوری در ایران؛ جایگاه و وضعیت کنونی
پژوهش های علمی و فناوری در ایران در دهه های اخیر پیشرفت های قابل توجهی داشته است. در سال ۲۰۲۳ میلادی، ایران در رتبه ی سوم در تولید مقالات علمی در جهان اسلام قرار گرفت و توانست بیشتر از ۵۵ هزار مقاله ی علمی در سال منتشر کند. این آمار نشان دهنده ی رشد قابل توجه علم و فناوری در ایران است. دانشگاه های معتبر کشور مانند دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف، نقشی مهمی در این رشد داشته اند و الان در بین ۲۰۰ دانشگاه برتر آسیا قرار دارند.
ایران در زمینه ی تکنولوژی های جدید بخصوص نانوتکنولوژی و علوم زیستی، به دستاوردهای قابل ملاحظه ای رسیده است. ایران در تولید مقالات علمی در زمینه ی نانوتکنولوژی در میان ۱۰ کشور برتر جهان قرار دارد. در سال ۲۰۲۲ میلادی، ایران با تولید بیشتر از ۲ هزار مقاله در این مورد، سهم مهمی از پیشرفت های جهانی در این زمینه را به خود اختصاص داد. همچنین، در علوم زیستی و داروسازی، ایران به پیشرفت های قابل توجهی دست یافته است که همچون ی آنها میتوان به «تولید داروهای نوترکیب» اشاره کرد.
با این وجود، برای رسیدن به جایگاه بالاتر در زمینه ی جهانی، ایران با چالش هایی مانند کمبود منابع مالی، عدم همکاریهای بین المللی و ضعف در زیرساخت های پژوهشی مواجه می باشد. در گزارش سال ۲۰۲۱ یونسکو، ایران رتبه ی ۷۵ را در زمینه ی سرمایه گذاری در پژوهش و توسعه به دست آورد. این آمار نشان دهنده ی احتیاج به سرمایه گذاری بیشتر در زمینه ی پژوهش های علمی و فناوری است تا ایران بتواند به اهداف بلندمدت خود دراین خصوص برسد.
نقش دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی در تقویت پژوهش های کاربردی
دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی نقش بسزایی در تقویت پژوهش های کاربردی دارند. دانشگاه ها بخصوص در کشورهایی مانند ایران، با عرضه ی برنامه های تحصیلی، تحقیقاتی و همکاری با صنایع مختلف، به گسترش پژوهش های کاربردی پرداخته اند. طبق آمار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در سال ۱۴۰۰ بیشتر از ۴۰ درصد از پروژه های تحقیقاتی دانشگاه ها در ایران در رابطه با صنایع و نیازهای روز جامعه بوده است. این امر نشان دهنده ی افزایش ارتباط میان دانشگاه ها و بخش های صنعتی است.
از طرف دیگر، مراکز تحقیقاتی بعنوان نهادهای مستقل یا وابسته به دانشگاه ها، تحقیقات کاربردی در زمینه های مختلف مانند پزشکی، کشاورزی و انرژی را هدایت می کنند. یکی از نمونه های موفق در این مورد، مرکز تحقیقات نانوفناوری ایران است که در سال ۲۰۱۹ میلادی بعنوان یکی از مراکز پیشرو در حوزه ی نانوتکنولوژی شناخته شد. این مرکز توانسته است تعداد زیادی از پروژه های کاربردی در حوزه های مختلف را با همکاری صنایع داخلی به نتیجه برساند.
به صورت کلی، ارتباط مستقیم میان دانشگاه ها و صنعت، نقش برجسته ی در توسعه‌ی پژوهش های کاربردی ایفاء می کند. خیلی از پروژه های تحقیقاتی که به مرحله ی تجاری سازی رسیده اند، نتیجه ی این ارتباطات هستند. بعنوان مثال، پروژه هایی در زمینه ی فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) که توسط دانشگاه های تهران و صنعتی شریف توسعه یافته اند، حالا بعنوان نمونه هایی از پژوهش های کاربردی موفق در بازار ایران شناخته می شوند.
جایگاه نهادهای دولتی و خصوصی در توسعه پژوهش ها
نهادهای دولتی و خصوصی در ایران نقش کلیدی در پیشبرد پژوهشها ایفاء می کنند. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بعنوان ارگان دولتی مسئول توسعه و مدیریت سیاست های علمی و تحقیقاتی است. این وزارت خانه با تخصیص بودجه های تحقیقاتی به دانشگاه ها و محققان، شرایط مناسبی را برای رشد پژوهش های علمی فراهم می آورد. در سال ۲۰۲۰، بیشتر از ۴۰ درصد از بودجه ی تحقیقاتی کشور توسط این وزارت خانه تأمین شد که در مقایسه با دیگر کشورها، رقم قابل توجهی است. همچنین، پژوهش های دولتی در زمینه های استراتژیک مانند انرژی هسته ای و فناوری های دفاعی در ایران به موفقیت هایی دست یافته اند.
از سوی دیگر، بخش خصوصی هم بخصوص در سالهای اخیر نقش مهمی در توسعه‌ی پژوهشها ایفاء کرده است. شرکتهای دانش بنیان بعنوان یکی از ارکان توسعه‌ی پژوهش های کاربردی در کشور شناخته می شوند. در سال ۱۳۹۹، بیشتر از ۴۰۰۰ شرکت دانش بنیان در ایران فعالیت می کردند که در حوزه های مختلف فناوری، سلامت و صنعت مشغول بکار بودند. این شرکت ها با همکاری مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها، تحقیقاتی را انجام می دهند که به تجاری سازی تکنولوژی های جدید کمک می نماید.
حمایت های مالی و همکاریهای استراتژیک میان دولت و بخش خصوصی باعث توسعه‌ی پژوهش های کاربردی در ایران شده است. بخصوص در حوزه هایی مانند نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و علوم پزشکی، این همکاری ها باعث موفقیت های قابل توجهی در سطح بین المللی شده اند. طبق گزارش های سال ۲۰۲۱، ایران در زمینه ی نانوتکنولوژی در جایگاه هشتم جهانی قرار دارد و بخش خصوصی هم دراین خصوص نقش مهمی ایفاء کرده است.
پژوهش در زمینه های نوین؛ هوش مصنوعی، نانوتکنولوژی و علوم زیستی
پژوهش در زمینه های نوین مانند هوش مصنوعی، نانوتکنولوژی و علوم زیستی در ایران پیشرفت های قابل ملاحظه ای داشته است. در زمینه ی هوش مصنوعی، ایران در سال ۲۰۲۱ جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در تولید مقالات در رابطه با این حوزه بود. محققان ایرانی توانسته اند الگوریتم های پیشرفته ای را در زمینه ی یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی توسعه دهند. بعنوان مثال، محققان ایرانی در دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران در پروژه های هوش مصنوعی موفقیت های قابل توجهی کسب کرده اند.
در زمینه ی نانوتکنولوژی، ایران بعنوان یکی از پیشروان جهانی شناخته می شود. این کشور در سالهای اخیر به تولید محصولات نانو در حوزه های پزشکی، انرژی و محیط زیست پرداخته است. در سال ۲۰۲۰، ایران در تولید مقالات علمی در حوزه ی نانوتکنولوژی در رتبه ی پنجم جهانی قرار داشت. محققان ایرانی در این زمینه توانسته اند تکنولوژی های جدید مانند داروهای نانو و سیستم های ذخیره سازی انرژی پیشرفته را به مرحله ی تجاری سازی برسانند.
علوم زیستی هم یکی از زمینه های مهم پژوهشی در ایران است. در سالهای اخیر، ایران توانسته است در زمینه ی تولید داروهای نوترکیب و واکسن های بیولوژیکی به موفقیت های قابل ملاحظه ای برسد. ایران در تولید واکسن کرونا، همچون واکسن «کوو ایران برکت»، به یکی از کشورهای پیشرو در منطقه تبدیل گشته است. این دستاوردها نشان دهنده ی پیشرفت های علمی ایران در زمینه های نوین و همینطور ظرفیتهای پژوهشی آن در جهت تأمین نیازهای داخلی و جهانی است.
چالش ها و موانع پیش روی محققان ایرانی
محققان ایرانی در راه توسعه‌ی علمی و فناوری، با چالش های گوناگونی روبه رو هستند. یکی از بزرگ ترین موانع، کمبود منابع مالی و اعتبارات پژوهشی است. بر اساس گزارش ها، بودجه ی تحقیقاتی ایران در مقایسه با خیلی از کشورهای پیشرفته، پایین است. در سال ۲۰۲۰ میلادی، بودجه ی تحقیقاتی ایران معادل ۰.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور بود که در مقایسه با کشورهایی مانند آمریکا (۲.۸ درصد) و چین (۲.۱ درصد)، رقم بسیار کمی است. این کمبود منابع مالی، باعث محدودیت های زیادی برای محققان در دستیابی به تجهیزات و منابع لازم برای تحقیقات می شود.
همچنین، مشکلات در ارتباط با تبادلات علمی بین المللی یکی دیگر از چالش های پیش روی محققان ایرانی است. تحریم های اقتصادی و محدودیت های بین المللی در خیلی از موارد مانع از دسترسی محققان به منابع علمی جهانی و همکاریهای بین المللی شده است. خیلی از محققان ایرانی در این شرایط مجبور به استفاده از منابع داخلی و همکاریهای محلی هستند که این امر می تواند مانع از تسریع در پیشرفت تحقیقات علمی شود.
نهایتاً، عدم هماهنگی میان مراکز پژوهشی و صنایع نیز، یکی دیگر از موانع اصلی در توسعه‌ی پژوهش های کاربردی است. خیلی از پژوهش های علمی در ایران در سطح آزمایشگاهی باقی می مانند و به مرحله ی تجاری سازی نمی رسند. با این وجود، در سالهای اخیر، تلاش هایی برای افزایش ارتباط میان دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و صنایع در ایران صورت گرفته است. وزارت علوم و سازمان های مختلف درحال کوشش برای ایجاد بسترهای مناسب برای این همکاری ها هستند.
پژوهش های کاربردی در صنعت و اقتصاد ایران
پژوهش های کاربردی در ایران در حوزه های صنعتی و اقتصادی نقش بسیار مهمی ایفاء می کنند. یکی از حوزه های مهمی که در این جهت پژوهشها در آن متمرکز شده است، صنعت نفت و گاز است. ایران با دارا بودن منابع عظیم نفت و گاز، در تلاش است تا از تکنولوژی های جدید برای بهره برداری بهینه از این منابع استفاده نماید. در این مورد، پژوهش هایی در حوزه های حفاری، پالایش و تولید فرآورده های نفتی صورت گرفته که نتایج آن در کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری صنعت نفت مؤثر بوده است.
در زمینه ی اقتصادی، پژوهش های کاربردی بخصوص در زمینه هایی مانند توسعه کارآفرینی، بانکداری دیجیتال و بازار سرمایه ایران پیشرفت های قابل توجهی داشته اند. طبق گزارش های وزارت اقتصاد، پژوهش های علمی دراین خصوص ها به بهبود زیرساخت های اقتصادی کشور کمک کرده اند. بعنوان مثال، در سالهای اخیر، تحقیقاتی در زمینه ی بانکداری دیجیتال باعث تحولاتی در نحوه ی عرضه ی خدمات مالی و تسهیل تجارت های آن لاین در ایران شده است. این تحولات با همکاری محققان و نهادهای اقتصادی ایران صورت گرفته است.
یکی از دیگر حوزه های مهم پژوهش های کاربردی، صنعت خودروسازی است. ایران با داشتن صنعت خودروسازی گسترده، توانسته است در زمینه ی تولید خودرو های ملی و توسعه‌ی فناوری های خودروسازی، پیشرفت های خوبی داشته باشد. محققان ایرانی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی مختلف برای ارتقای کیفیت و کارآمدی خودرو ها، استفاده از مواد جدید، کاهش آلایندگی و بهبود مصرف سوخت، تحقیقاتی را انجام داده اند. این اقدامات در جهت رقابت پذیری صنعت خودروسازی ایران در بازارهای بین المللی، اهمیت ویژه ای دارد.
پژوهشگران ایرانی در زمینه بین المللی؛ موفقیت ها و چالش ها
محققان ایرانی در زمینه های بین المللی موفقیت های قابل ملاحظه ای کسب کرده اند، باآنکه چالش هایی هم در این راه وجود داشته است. در سالهای اخیر، پژوهشگران ایرانی در مجامع علمی بین المللی بخصوص در حوزه هایی مانند نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی موفقیت های قابل ملاحظه ای داشته اند. ایران در رتبه بندی جهانی در زمینه ی تولید مقالات علمی و نوآوری های فناورانه قرار دارد. طبق گزارش های سال ۲۰۲۰، ایران در زمینه ی نانوتکنولوژی در رتبه هشتم جهان قرار داشت و در زمینه علوم مهندسی و پزشکی هم جایگاه های برجسته ای به دست آورده است.
با توجه به این موفقیت ها، چالش هایی نظیر تحریم های بین المللی و محدودیت های مالی برای محققان ایرانی وجود دارد که دسترسی به منابع علمی و همکاریهای بین المللی را دشوار می کند. بخصوص در حوزه هایی که به تبادل دانش و تجهیزات پیشرفته نیاز دارند، محققان ایرانی با مشکلاتی در زمینه ی تأمین تجهیزات و ابزارهای تحقیقاتی روبه رو هستند. این محدودیت ها می تواند تاثیر منفی بر روند پیشرفت علمی کشور داشته باشد.
همچنین، نبود شبکه های مؤثر برای انتقال نتایج پژوهش های علمی از ایران به بازارهای بین المللی، یکی دیگر از چالش های مهم پیش روی محققان ایرانی است. محققان ایرانی در زمینه های مختلف به تحقیقات علمی کاربردی پرداخته اند، اما غالباً این تحقیقات در داخل کشور باقی می مانند و به صورت کامل به تجاری سازی و بهره برداری در بازارهای جهانی نمی رسند. با این وجود، در سالهای اخیر، ایران تلاش هایی برای افزایش ارتباط با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی بین المللی داشته است که این مساله می تواند باعث ارتقاء وضعیت محققان ایرانی در سطح جهانی شود.
پژوهش های کاربردی در شرکتهای دانش بنیان
شرکتهای دانش بنیان در ایران نقش مهمی در پیشبرد پژوهش های کاربردی ایفاء می کنند. این شرکت ها که بخصوص در حوزه ی تکنولوژی های جدید و صنعت های پیشرفته فعالیت دارند، با بهره گیری از نتایج تحقیقات علمی و همکاری با مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها، به تولید محصولات و خدمات مبتنی بر تکنولوژی های نوین می پردازند. در سال ۱۳۹۹، بیشتر از ۴۰۰۰ شرکت دانش بنیان در ایران فعالیت می کردند که در زمینه های مختلفی همچون نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و فناوری اطلاعات، پیشرفت های قابل توجهی داشته اند.
شرکت های دانش بنیان بخصوص در زمینه ی تولید محصولات پزشکی و دارویی، فناوری های اطلاعات و ارتباطات و فناوری های انرژی های تجدیدپذیر در ایران موفقیت های بسیاری کسب کرده اند. بعنوان نمونه، در زمینه ی تولید داروهای نوترکیب و واکسن های بیولوژیکی، ایران توانسته است به فناوری های پیشرفته ای برسد و در تولید واکسن کرونا هم به خودکفایی برسد. این دستاوردها، بخشی از پژوهش های کاربردی هستند که توسط شرکتهای دانش بنیان در کشور به نتیجه رسیده است.
پژوهش های کاربردی در شرکتهای دانش بنیان همینطور باعث تقویت اقتصاد کشور و ایجاد اشتغال در حوزه های مختلف شده است. بر اساس گزارش ها، شرکت های دانش بنیان ایرانی در سال ۲۰۲۰ برای بیشتر از ۵۰ هزار نفر شغل بوجود آورده اند. این شرکت ها با توسعه‌ی تکنولوژیهای جدید و عرضه ی محصولات نوآورانه، به تولید ثروت و رشد اقتصادی در کشور کمک می کنند. همچنین، حمایت های مالی از جانب دولت و نهادهای خصوصی در جهت رشد و گسترش این شرکت ها، زمینه را برای تسریع در تجاری سازی یافته های علمی فراهم نموده است.
آینده پژوهش در ایران؛ چشم اندازها و برنامه های توسعه
آینده ی پژوهش در ایران از چشم اندازهای روشن و چالش های گوناگونی برخوردارست. در جهت توسعه‌ی پژوهش های علمی و فناوری، ایران درحال تدوین برنامه های بلندمدت برای ارتقای جایگاه خود در زمینه ی جهانی است. یکی از اهداف اصلی ایران در این مورد، افزایش سهم کشور از تولیدات علمی جهان است. طبق گزارش ها، ایران در سالهای اخیر توانسته است رتبه ی دوم در تولید مقالات علمی در بین کشورهای اسلامی را به دست آورد. این موفقیت ها نشان دهنده ی پیشرفت های ایران در زمینه ی پژوهش های علمی است.
بعلاوه، ایران در تلاش است با توسعه‌ی تکنولوژی های جدید و پژوهش های کاربردی، بر مشکلات اقتصادی خود فائق آید. در این راستا، سرمایه گذاری در پژوهش های در رابطه با انرژی های تجدیدپذیر، هوش مصنوعی و نانوتکنولوژی جزء اولویت های کشور قرار گرفته است. در سالهای اخیر، پروژه های زیادی در این زمینه ها شروع شده که می تواند در آینده به توسعه‌ی پایدار و افزایش ظرفیتهای اقتصادی کشور منجر شود.
چشم اندازهای توسعه‌ی پژوهش در ایران همینطور بخصوص در زمینه ی تولید دانش فنی و فناوری های پیشرفته، به همکاریهای بین المللی وابسته است. ایران، درحال توسعه‌ی روابط علمی خود با کشورهای پیشرفته است تا بتواند از تجربیات و منابع آنها بهره برداری کند. بخصوص در زمینه هایی مانند علوم پزشکی و نانوتکنولوژی، ایران تلاش دارد با کشورهایی چون چین، روسیه و کشورهای اروپایی همکاریهای بیشتری داشته باشد.
با توجه به مطالب فوق، «هفته پژوهش» ۱۴۰۳ فرصتی است تا ایران دستاوردهای علمی خویش را به معرض نمایش گذاشته، توجه عمومی را به اهمیت پژوهش و تحقیقات علمی در توسعه‌ی کشور جلب نماید. در طول این مدت، نه تنها تلاشهای علمی و فناوری در کشور ارزیابی می شود، بلکه بسترهایی برای افزایش همکاری ها و نوآوری ها در زمینه های مختلف فراهم می آید. رتبه ی دوم ایران در تولید علم در بین کشورهای اسلامی، نشان دهنده ی تلاشهای مستمر محققان و محققان ایرانی در حوزه های متعدد است.
این موفقیت ها، بخصوص در زمینه های نوین مانند نانوتکنولوژی، هوش مصنوعی و علوم زیستی، چشم انداز روشنی را برای آینده ی پژوهش های علمی کشور رقم می زند. با حمایت های بیشتر از این روند و تقویت زیرساخت های پژوهشی، ایران می تواند همچنان به پیشرفت های چشم گیر خود ادامه دهد و در زمینه ی جهانی نقش مهم تری ایفاء کند. بنابراین، هفته پژوهش نه تنها زمان ارزیابی دستاوردهاست، بلکه فرصتی برای ترغیب جامعه به اهمیت پژوهش و پشتیبانی از این حوزه ی حیاتی به شمار می آید.
منبع: newweblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب