راز یك شكست فضایی؛
چرا لونا18 نتوانست ماموریتش را به انجام برساند؟
نیو وبلاگ: به دنبال پرتاب موفق و جنجالی دو كاوشگر بدون سرنشین لونا-16 كه توانست خاك ماه را به زمین بیاورد و لونا-17 كه اولین خودرو خودكار را به ماه رساند، چنین توقع می رفت كه ماه نورد بعدی شوروی كاوشگر لونا- 18 عملیاتی پرهیجان تر را به انجام برساند اما ناگهان در 21 شهریور روزنامه ها تیتر زدند: ˮسفینه شوروی با كوه های ماه تصادم كرد و متلاشی شد!ˮ بدین سان هیجانی كه داشت كم كم بالا می گرفت بدون رسیدن به نقطه اوج، فروكش كرد و رسانه های همگانی روسیه هم خیلی آرام از كنار آن گذشتند.
به گزارش نیو وبلاگ به نقل از ایسنا، اما اصل ماجرا چه بود؟ در دهه 1960 فتح ماه بعنوان اصلی ترین هدف برای نشان دادن توانایی های علمی و فنی، توسط هر دو ابرقدرت فضایی آن روزگار یعنی آمریكا و شوروی مطرح بود. هر دو كشور تحقیق بر روی ماه را با كاوشگرهای بدون سرنشین شروع كردند. آمریكایی ها خیلی شفاف و علنی به دنبال فرستادن انسان به ماه بودند اما روسها قضیه را گرچه خیلی جدی اما بی سر و صدا و پنهان دنبال می كردند.
سرگئی كارالیف مدیر برنامه های فضایی شوروی، برنامه پیچیده ای را به تصویب رهبران سیاسی رسانده بود كه نه فقط ماه، بلكه سفر به مریخ را هم در نظر داشت. رقبای او هم طرح های خویش را داشتند اما با وجود چنین مدیر مقتدری كه از پشتیبانی رهبران سیاسی هم برخوردار بود نمی توانستند كاری از پیش ببرند.
با مرگ كارالیف در سال 1966 میدان برای دیگران باز شد و آنها هم توانستند برای برنامه خود مجوز لازم را بگیرند و موازی كاری در فناوری فضایی جای مركزیت و همپوشانی را گرفت. همچون دفتر طراحی لاووچكین(Lavochkin) در ادامه برنامه لونا، اجازه یافت كاوشگری با هدف نمونه برداری خاك ماه را بسازد.
لونا-15 كه همزمان با آپولو-11 به فضا پرتاب شد ماموریت داشت نمونه خاك ماه را دو-سه روز زودتر از آپولو-11 به زمین بیاورد. طبیعی است كه اگر خاك ماه توسط یك سفینه بدون سرنشین با هزینه ای صدها برابر كمتر از ناوهای سرنشین دار آپولو، آن هم پیش از نمونه هایی كه فضانوردان آپولو 11 با خود آوردند به زمین می رسید، آبروریزی بزرگی برای آمریكایی ها درست می شد اما این سفینه به علت محاسبه های فنی اشتباه در ماه سقوط كرد و برنامه روس ها ناكام ماند.
برای برداشتن گام بعدی از گئورگی گرچكو فضانورد و طراح سامانه های فضایی خواسته شد محاسبه مسیر و حركت لونا16 را انجام دهد. وی قبلا با محاسبه ریاضی دقیق خود توانسته بود لونا-9 را به آرامی بر سطح ماه فرود آورد كه اولین فرود موفق بر ماه بود. وی توانست با بررسی محاسبات حركت سفینه، مشكل كار را پیدا كند. از فرمول عرضه شده توسط او برای سفینه بعدی یعنی لونا-16 استفاده شد و این كاوشگر بدون سرنشین توانست به آرامی بر سطح ماه بنشیند و نمونه خاك ماه را به زمین بیاورد. لونا-17 خودروی مه نورد لونا خویش را به ماه برد و كاری موفق و در آن زمان بی نظیر را به انجام رساند. اما محاسبات برای فرود لونا-18 درست از آب درنیامد.
كاوشگر 5750 كیلوگرمی لونا 18، بعنوان بخشی از ماموریت های بدون سرنشین برنامه لونا در 2 سپتامبر 1971 با یك فروند موشك سنگین پروتن از بایكونور راهی فضا شد و توانست در 7 سپتامبر 1971 در مدار ماه به گردش درآید.
این سفینه بدون سرنشین باید مانند لونا-16 به آرامی بر سطح ماه می نشست و نمونه خاك و سنگ این همسایه دیوار به دیوار را به زمین می آورد. كاوشگر تا لحظه هایی پیش از نشستن در ناحیه كوهستانی و ناهموار "دریای باروری" (Mare Fecunditatis) واقع در 3 درجه و 34 دقیقه شمالی، 56 درجه 30 دقیقه شرقی با زمین ارتباط داشت اما ناگهان در ساعت 07: 48 روز 11 سپتامبر 1971، ارسال امواج رادیویی از جانب كاوشگر متوقف گردید.
خودنمایی و موازی كاری، راز شكست لونا 18
روز بعد خبرگزاری رسمی شوروی تاس مجبور شد این شكست را بدون اشاره به ماموریت سفینه و دلیل اصلی عدم موفقیت اعلام نماید. سالها بعد گئورگی گرچكو پرده از راز شكست ماموریت لونا18 برداشت. بنا به قول او رقابت بی مورد در میان دفترهای طراحی مختلف فناوری های فضایی شوروی و موازی كاری ها برای خودنمایی كه پس از مرگ سرگئی كارالیف خویش را بسیار آشكارا نشان داد، دلیل خیلی از ناكامی ها همچون شكست لونا 18 بود.
مسئولان دفتر طراحی لاووچكین كه در كارنامه خود نقطه های مثبت و خوبی داشتند به پشتوانه این سابقه، در بعضی موارد تصمیم هایی می گرفتند كه چندان معقول نبود. مثلا تصمیم گرفتند لونا 18 را در لبه شرقی دریای باروری كه منطقه ای كوهستانی بود فرود آورند، جایی كه امكان نداشت مه نشین های آپولو بنشینند و بدین سان توانایی فناوری فضایی شوروی را به جهانیان نشان دهند و اثبات كنند از آمریكایی ها جلوترند.
البته پس از دو موفقیت بزرگ ماموریت های لونا 16 و لوناخود كه با لونا 17 به ماه رسیده بود، فرود در این منطقه و برداشتن نمونه و بازگشت به زمین می توانست جنجال بزرگی در دنیا بوجود بیاورد و حنای آمریكایی ها در فرستادن انسان به ماه را كم رنگ كند ظاهرا عدم بررسی های دقیق و محاسبات فنی و موقعیت سنجی منطقه فرود منجر به این شكست شد اما در حقیقت غرور، رقابت های بی مورد برای خودنمایی و موازی كاری بین دفترهای طراحی مختلف فناوری های فضایی شوروی راز اصلی ناكامی لونا 18 بود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب