سوراخ لایه ازون چگونه بر اقلیم زمین تاثیر می گذارد؟
نیو وبلاگ: حتما تابحال بارها شنیده اید كه لایه ازون سوراخ شده است اما كمتر كسی می داند كه این عارضه زیست محیطی چگونه بر اقلیم زمین تاثیر می گذارد. یك مطالعه جدید، اثرات سوراخ لایه ازون بر تغییرات آب و هوایی را بررسی نموده است.
به گزارش نیو وبلاگ به نقل از ایسنا و به نقل از گیزمگ، سوراخ لایه ازون زمین در حال بهبودی است، اما این بدان معنا نیست كه اثرات زیست محیطی آن برطرف شده یا می شود. در یك مطالعه جدید، اثراتی كه پرتوهای اضافی ماورا بنفش(UV) در محیط زیست ایجاد می كنند، بررسی شده است كه تأثیراتی مانند جابجایی مناطق آب و هوایی، تغییر درجه حرارت اقیانوس و ایجاد لطمه پذیری در برخی از گونه ها برجا می گذارد.
همانطور كه تغییرات اقلیم دغدغه اصلی زیست محیطی امروز هستند، سوراخ شدن لایه ازون نیز یك بحران زیست محیطی بزرگ در دهه های ۱۹۸۰ و ۹۰ میلادی بود.
لایه ازون لایه محافظی است كه بالای جو زمین قرار دارد و بخش بزرگی از تابش اشعه های خورشیدی را بازمی گرداند. این لایه نقش حیاتی در قابل سكونت بودن این سیاره برای انسان و موجودات دیگر ایفا می كند. اما دانشمندان در اواسط دهه ۸۰ یك سوراخ را در آن و بر فراز قطب جنوب كشف كردند.
پژوهشگران به دنبال یافتن مجرم افتادند و به مواد شیمیایی موسوم به كلوئوفلوئوروكربن ها یا "CFCs" رسیدند كه معمولاً بعنوان سرد كننده در یخچال ها و در تولید هواپخش ها استفاده می شود. هنگامی كه این مواد شیمیایی در محدوده وسیعی از اتمسفر قرار بگیرند با نور خورشید واكنش می دهند و آغاز به حل كردن ازون می كنند.
هواپخش نامی است كه به سوسپانسیون ذرات جامد یا قطره های مایع در گاز اطلاق می شود. بطور كلی منظور از هواپخش، ذرات گرد و غبار معلق در هوا است. دود، ریزگرد اقیانوسی، آلودگی هوا و مه-دود امثالی از هواپخش هستند. در گفتگوی عامّه معمولاً منظور از واژه هواپخش، افشانه هواپخش است.
جهان با شناخت و درك این خطر پروتكل مونترال را در سال ۱۹۸۷ امضا كرد كه استفاده از CFC را برای همیشه لغو نمود.
حالا بیشتر از سه دهه از این اتفاق گذشته و به نظر می آید سوراخ لایه ازون در راه بهبودی قرار دارد، اما این روند بهبودی هنوز آهسته است و این سوراخ هنوز هم تا حدودی بر محیط زیست تأثیر می گذارد.
هم اكنون پژوهشگران ارزیابی اثرات محیط زیستی سازمان ملل متحد یك بررسی را انجام داده اند تا درك درستی از اثرات این سوراخ بر محیط زیست داشته باشند.
بزرگترین تغییر به نظر می آید در نوسان قطب جنوب است. این كمربند بادی در اطراف پایین نیمكره جنوبی می چرخد و در طول زمان بطور طبیعی به شمال و جنوب حركت می كند. اما بررسی نشان داد كه سوراخ لایه ازون كه مستقیماً بالای قطب جنوب است، نوسانات را نسبت به هزار سال پیش بیشتر به سمت جنوب منتقل كرده است.
جابجایی نوسان قطب جنوب، مناطق آب و هوایی را به سمت جنوب جابجا كرده، الگوهای بارندگی را تغییر داده و دمای آب دریاها و جریان های اقیانوسی را تغییر داده است. همین سبب تغییرات آب و هوایی در سراسر نیمكره جنوبی می شود و تأثیر آن در استرالیا، نیوزیلند، قطب جنوب، آمریكای جنوبی، آفریقا و اقیانوس منجمد جنوبی احساس می شود.
بخش های مختلف اقیانوس ها در حال گرم تر یا سردتر شدن هستند كه بر اكوسیستم این مناطق تأثیر می گذارد. آب های گرم تر به بسترهای "كتانجك" در بخش تاسمانیا و صخره های مرجانی سواحل برزیل آزار می زنند. اما مناطق سردتر در واقع مزایایی هم دارند، چونكه تعداد بیشتری از ماهی ها و غذای دریایی را برای پنگوئن ها، فك ها و پرندگان فراهم می آورد.
كتانجك یا اشنه دریایی نوعی جلبك بزرگ است. بر خلاف ظاهر گیاهی اش، كتانجك را جز گیاهان طبقه بندی نمی كنند بلكه آنرا در گروه آغازیان(Protista) به شمار می آورند. كتانجك ها از رده قهوه ای جلبكان و شاخه ناجورتاژكان هستند. این گیاه در غرب، معمولاً در خطوط ساحلی اسكاتلند غربی، نروژ و سواحل اقیانوس اطلس در آمریكای شمالی پیدا می شود.
"كوین رز" یكی از پژوهشگران این مطالعه اظهار داشت: آنچه ما می بینیم این است كه تغییرات لایه اوزون، درجه حرارت و الگوهای بارش در نیمكره جنوبی را تغییر داده است و جابجایی را در جلبك های بستر اقیانوس، محل زندگی ماهی ها و فیل های دریایی و فك ها باعث شده است. بدین سبب ما شاهد تغییرات بسیاری در شبكه غذایی هستیم.
به هر حال موجودات به خاطر اثرات متفاوت سوراخ لایه ازون متحمل رنج های فراوانی شده اند. سطح بالای كربن دی اكسید در اقیانوس ها اتمسفر آنها را اسیدی تر می كند و پوسته صدف حلزون های صدف دار را نازك می كند و آنها را در مقابل تابش اشعه UV لطمه پذیر می كند.
همین طور به نظر می آید تغییرات اقلیمی و سوراخ لایه ازون تأثیر متقابل دارند.
"رز" می گوید: انتشار گازهای گلخانه ای گرمای بیشتر در فضای اتمسفر پایین تر به دام می اندازد كه منجر به خنك شدن اتمسفر بالا می شود. از آنجایی كه ازون در دمای پایین تخلیه می شود، هوای سرد بالای اتمسفر، بهبود بازیابی لایه ازون را آهسته می كند.
ازون(Ozone) یكی از آلوتروپ های اكسیژن با فرمول O۳ است كه گازی با اكسیدكنندگی بسیار بالاست. ازون معمولاً ناپایدار بوده و در خیلی از واكنش ها مانند كلر عمل می كند و با مكانیزم تركیب شدن با پروتئین و بی اثر كردن آنزیم كاهنده كه برای تنفس یاخته مهم می باشد، بعنوان میكروب كش عمل می كند. خاصیت اكسیدكنندگی این گاز موجب می شود تا كاربردهای صنعتی زیادی داشته باشد و در غلظت های بالاتر از ۱۰۰ جز در میلیارد اثر تخریبی شدیدی بر مخاط و اندام های تنفسی جانوران و بافت های گیاهان بگذارد. در نتیجه گاز ازون در فضای نزدیك به زمین از مهم ترین آلاینده های هوا به حساب می آید اما ازون موجود در لایه ازون برای جانوران و گیاهان مفید است چونكه از ورود نور ماورا بنفش و پرتوهای پر انرژی به زمین جلوگیری می كند. ازون یك عنصر ۳مولكولی است، یعنی كوچك ترین ذره آن مولكول های ۳ اتمی است.
مطالعاتی مانند این برای پر كردن برخی از شكاف هایی كه مدلهای آب و هوایی امكان دارد آنها را در نظر نگیرند بسیار مهم هستند و به ما ایده ای واضح تر از آینده ای كه می خواهیم به آن برسیم، می دهد.
این مطالعه در مجله Nature Sustainability انتشار یافته است.
منبع: نیو وبلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب