چالش های پیش روی فضانوردان برای خوابیدن بعلاوه تصاویر
نیو وبلاگ: خوابیدن در فضا یكی از مشكلات سرنشینان ناوهای كیهانی و ایستگاه های مداری بشمار می رود؛ این مشكلات هم جسمی است و هم روانی.
به گزارش نیو وبلاگ به نقل از ایسنا، حتما شما هم به این مسئله برخورد كرده اید كه وقتی تختخوابتان عوض می شود، نمی توانید به راحتی بخوابید و به اصطلاح بدخواب می شوید. از این بدتر وقتی است كه به سفر رفته و به منطقه ای می روید كه به لحاظ زمان بندی طلوع و غروب خورشید با محل زندگی شما متفاوت می باشد. ساعت فیزیولوژیكی بدن شما عادت دارد ساعت های بخصوصی را بعنوان زمان خواب یا بیداریتان بشناسد. در منطقه جدید طلوع آفتاب، هر چند شما خواب هم باشید، در بر هم خوردن وضعیت این ساعت تاثیر می گذارد.
حال بیاییم سری بزنیم به یك ایستگاه فضایی كه هر 90 دقیقه یك بار زمین را دور می زند، یعنی در شبانه روز 15 بار با طلوع و غروب آفتاب مواجه خواهید بود. بدین سان الگوی بیداری و خواب شما با بهم خوردن حس روز و شب بهم می خورد. در نتیجه ساعت بیولوژیك و عادات شما برای خوابیدن بهم می ریزد. غده صنوبری كه چرخه و زمانبندی خواب را با ترشح خود تنظیم می كند، دیگر نخواهد توانست تشخیص درستی از زمانبندی مورد نیاز خواب داشته باشد.
اما به لحاظ فیزیكی هم شما مشكل دیگری خواهید داشت. در زمین شما بدنتان را بر روی تختخواب رها می كنید و پتو یا لحافی بر روی خودتان می كشید. جاذبه زمین شما را بر روی تشك و پتو را بر روی بدن شما نگه می دارد. پستی و بلندی های بدن شما به علت وزن پتو، آن را حس می كند و همین حس نوعی آسودگی به شما می دهد و بتدریج به خواب راحتی فرو می روید. در فضا رسیدن به وضعیتی مناسب برای خوابیدن، كار ساده ای نیست. نبود نیروی جاذبه سبب می گردد كه عضلات بدن نتوانند به صورت راحت و افتاده در تختخواب قرار بگیرند. نبود این نیرو سبب می گردد بدن در این حالت، در هوا به شكل شناور و یا معلق قرار گیرد.
مشكل دیگر حالت خوابیدن است. در زمین به علت وجود جاذبه، ما به صورت افقی بر روی رختخواب قرار می گیریم، اما در فضا حالتی بعنوان افقی و یا عمودی نیست و حس آسودگی ولو شدن بر روی تختخواب وجود ندارد. در روی زمین شما می توانید بدن و یا هر یك از اعضای خویش را در خواب به راحتی حركت دهید و هر زمان كه روكش ها (لحاف، پتو یا هر چیز دیگری كه در موقع خواب روی بدن قرار گیرد) كنار رود، كمبود آن حس می گردد. استفاده از فشار ملایم در طول بدن، حالت آرام بخشی را در خواب به وجود می آورد. این حالت بدن در فضا وجود ندارد.
فضانوردان برای خواب از كیسه خواب های مخصوص استفاده می نمایند.
ساختار كیسه خواب ها به گونه ای است كه بتواند فشار فنرمانندی را در طول بدن و اعضای آن، با عنایت به تنگی جا و ایمنی، در مدار زمین به وجود آورد. كیسه از دو لایه پارچه ای تشكیل شده است كه بین آن ها لایه ای مانند تیوپ لاستیك كه بتواند حالت فشار را به وجود آورد، قرار دارد. لایه ها به اندازه ای است كه فضانورد بتواند راحت به درون آن برود و یا از آن خارج شود؛ ضمنا فشار واكنشی متناسب با تغییرات وضعیت بدن را به وجود می آورند. فضانوردان می توانند با تنظیم فشارهای مختلف، بهترین حالت را انتخاب كنند و با تنظیم میزان عبور جریان هوا وضعیت مناسبی برای پر و خالی شدن آن به دست آورند. این كیسه خواب با همه ملحقات آن از قبیل پمپ ها، بندها و محفظه مخصوص سر، وزنی برابر با دو كیلوگرم دارد.
كیسه خواب دارای یك بالش است كه با هوا باد می شود، همینطور دارای یك روكش مخصوص سر است كه می تواند از رسیدن نور به چشم ها جلوگیری كند، در نتیجه بهترین حالت مشابه خواب زمینی را بوجود می آورد.
چون در آنجا به علت بی وزنی «پایین» و «بالا» وجود ندارد، این كیسه ها كه به دیوار متصل هستند، می توانند به صورت افقی یا عمودی قرار گیرند. برای راحت تر خوابیدن و جلوگیری از شناور شدن دست ها، فضانوردان موقع خواب دست و پاها را هم در داخل كیسه قرار می دهند.
"ووب اوكلز" فضانورد سازمان فضایی اروپا در خاطراتش از خوابیدن در فضا آورده است: "بعد از آخر یك روز طولانی و پر كار، تصمیم به استراحت گرفتم. در عین حال باید محل كار خویش را برای جلوگیری از تداخل با نوبت بعدی، ترك می كردم. كیسه خواب را برداشتم و در جستجوی محلی برای خواب بر آمدم. اتاقك مخصوص ورود به بخش باربری، محل تاریك و نسبتاً ساكتی است. بند كردن كیسه خواب كار ساده ای بود. پس از باد كردن، آن را به دیوار جلویی بستم و سرم را نزدیك دریچه بالایی قرار دادم و 6 ساعت به راحتی خوابیدم. كیسه بسیار عالی بود و می توانستم به راحتی درون آن حركت كنم. سرم را روی لوله لاستیكی گذاشتم، درست مثل اینكه بالشی زیر سر گذاشته باشم. "
البته باید تصریح كرد كه در ایام اول سفر فضایی و اقامت در ایستگاه مداری این نوع خوابیدن خیلی راحت نیست، اما فضانوردان پس از چند روز عادت می كنند. در مجتمع مداری "میر"، همینطور در ایستگاه فضایی بین المللی، هر كیهان نورد، كیسه خواب مخصوص خویش را دارد و در آن می خوابد. این كیسه خواب ها به شكل عمودی قرار می گیرند و فضانورد به صورت ایستاده می خوابد؛ اما به علت نبودن جاذبه، تفاوتی با خواب افقی حس نمی گردد. بین 8 تا 8. 5 ساعت از شبانه روز به خواب اختصاص دارد و فضانوردان از این كیسه خواب ها برای استراحت استفاده می نمایند.
البته باید اشاره نمود كه آنچه گفته شد، تنها مشكل برای خوابیدن نیست. در داخل ایستگاه فضایی، ده ها دستگاه و كامپیوتر و غیره كار می كنند كه سر و صدا دارند و فضانورد باید برای خوابیدن توانایی تمركز داشته باشد.
از جمله دیگر مشكلات خواب در فضا بالاتر بودن میزان اكسیژن در تركیب هوای ایستگاه مداری است. در واقع درصد اكسیژن در فضای داخل ایستگاه بیش از جو زمین است كه این مسئله سبب گشادتر شدن رگ ها در سر می شوند و این تغییر و تفاوت ها سبب بروز وضعیتی غیرعادی در انسان می گردد.
سوالی كه برای بسیاری پیش می آید، این است كه آیا فضانوردان، در مدت اقامت در ایستگاه های مدای خواب هم می بینند و آیا این خواب ها فضایی هستند یا زمینی؟ "الكساندر سریبروف" كیهان نورد نامدار روس كه در چند پرواز طولانی شركت داشته و در ایستگاه فضایی "سالیوت7" همینطور مجتمع مداری "میر" بیش از یك سال فعالیت داشته در پاسخ این سوال اظهار داشت: "خواب های فضایی نه، هیچ وقت فضا و زندگی در فضا را در خواب نمی دیدم. خواب های من درباره زمین بود. باغچه كوچكی كه در خارج از شهر داریم، خانه ام و همسر و فرزندم را در خواب می دیدم".
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب