گمانه ها درباره دیدار هلسینكی
نیو وبلاگ: آیا دیدار پوتین-ترامپ در هلسینكی به رخدادهای بزرگ در جامعه جهانی می انجامد؟ آیا این دیدار تكرار تجربه كنفرانس یالتا در سال ۱۹۴۵ است كه به استقرار نظام جدید بعد از جنگ جهانی دوم انجامید؟ آیا حتی می گردد این دیدار دوجانبه كه اولین آن بعد از آغاز دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ است را به دیدار نخست «رونالد ریگان» و «میخائیل گورباچف» شبیه كرد كه فرایند بعدی آن به آخر جنگ سرد انجامید؟ آیا این دیدار مقرر است به تغییراتی در آرایش سیاسی منطقه خاورمیانه بینجامد؟ آیا اروپا بعد از دیدار و توافقات رهبران دو كشور به قدرت حاشیه میان ابرقدرت های شرق و غرب تبدیل می شود؟ سرانجام این كه آیا مقرر است بلوك بندی های تازه در جغرافیای سیاسی جهان شكل بگیرد؟ در این میان نقش و جایگاه ایران چه خواهد شد؟
پرسش های بالا در آستانه دیدار دو چهره كلیدی سیاست جهان، دغدغه ناظران و بلكه خیلی از دولت ها و رسانه ها بوده است. دغدغه ای كه با شروع گفت وگوی پشت درهای بسته پوتین-ترامپ به دنبال یافتن پاسخ به آن هاست. پوتین قبل از رفتن به اتاق گفت وگوی محرمانه با ترامپ، اظهار نمود: «اكنون زمان گفت وگو درباره روابطمان و هم مسائل و مشكلات بین المللی در جهان است.» ترامپ هم اظهار داشت: «ما مسائل خوبی را برای گفت وگو داریم.» او محورهای آن چه مقرر است درباره اش مذاكره كنند را به مسائل تجاری، نظامی و موشكی، هسته ای و چین محدود كرد. هر دو رهبر به اصلی ترین محورهای قابل پیش بینی در گفت وگوهایشان اشاره نكردند. به عبارت دیگر هر دو از اشاره به مسائل مربوط به الحاق شبه جزیره كریمه به روسیه، حمایت مسكو از بشار اسد در سوریه و افترا های اروپاییان درباره مسموم شدن جاسوس سابق روسیه در بریتانیا پرهیز كردند. مسائل بالا، اصلی ترین موارد اختلاف نه تنها اروپا بلكه ایالات متحده آمریكا با روسیه از سال ۲۰۱۴ تابحال بوده است. در شمار مطالبات اروپاییان از ترامپ در دیدار با پوتین هم همین موارد گنجانده شده است. ترامپ اما قبل از دیدار با همتای روس خود، دولتمردان آمریكایی سلف خویش را بابت استمرار اختلاف روابط با روسیه به سخره گرفت و بر ترمیم روابط با مسكو تاكید كرد.
همه موارد اختلاف میان قدرت های شرق و غرب از یك هم پوشانی برخورداراست. از همین رو ناظران پیش بینی می كنند كه امكان دارد دیدار هلسینكی به یك معامله تهاتری بینجامد. برای مثال در این معامله، امكان دارد ترامپ در یك عقب گرد شوك آور الحاق شبه جزیره كریمه به خاك روسیه را به رسمیت بشناسد و در مقابل، روسیه هم به مطالبات استراتژیك آمریكا در خاورمیانه پاسخ مثبت دهد. این وضع همانی است كه باعث نگرانی ناظران، اعم از دولت ها و حتی اعضای كنگره آمریكا ست.
ایران اما از منظر موقعیت حساس خود به ماهیت و نتایج گفت وگوهای هلسینكی چشم دوخته است. باآنكه پوتین و ترامپ در جلسه مطبوعاتی خود به ریز موارد گفت وگو ها اشاره نكردند و اصولاً از بیان موارد چالشی پرهیز كردند، اما بدون شك مبحث ایران یكی از اصلی ترین دستورهای كار این دیدار است. سیاست ترامپ در همه ماه های گذشته متأثر از لابی سه گانه اسرائیل، عربستان و امارات عربی متحده ضد ایران بوده است. در واقع ترامپ و دولتش در تأثیر پذیری از لابی سه گانه اكنون اولویت راهبردی خویش را مقابله با ایران قرار داده اند. ازاین رو دست یابی به نتیجه در این باره، می تواند بزرگ ترین دستاورد او نه تنها در بین رقیبان آمریكایی، بلكه اروپاییان باشد. از همین رو كسب حمایت مسكو در باره مذاكرات آمریكا-كره شمالی، بستر توافق ها درباره محدود كردن نقش منطقه ای ایران را در چارچوب معامله تهاتری فراهم می آورد.
با نگاه به همه پرسش هایی كه در سطور اولین این نوشتار آمد، آیا روسیه و شخص پوتین مطابق با سلیقه ترامپ در این معامله تهاتری عمل خواهد كرد؟ پاسخ به این پرسش نیازمند پرهیز از انتظارات ایده آلیستی از روابط تهران و مسكو باید باشد. خوب یا بد، لازم است به این مهم توجه كرد كه گسترش روابط ایران و روسیه هیچگاه به معنای وجود یك رابطه استراتژیك نبوده و نیست. روابط استراتژیك مستلزم وجوه چندجانبه ای است كه سطح روابط كنونی هنوز فاقد آن است. روابط جاری تهران و مسكو در چارچوب رابطه تاكتیكی و آن هم بیشتر در حوزه امنیتی محدود بوده است. این در شرایطی است كه مسكو به موازات و یا حتی بیشتر، روابط رو به گسترش با دولت های لابی گر ضد ایران دارد. تنها نقطه قابل اتكا در روابط ایران و روسیه، نگاه مسكو به مزایای روابط خوب با تهران بعنوان یك قدرت منطقه ای در گفت وگوهای چالشی پوتین با ترامپ خواهد بود كه در همان چارچوب معامله تهاتری احتمالی قرار می گیرد. نتایج دیدار هلسینكی به گمانه ها و دغدغه ها پاسخ خواهد داد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب